Háo hức diện mấn cùng áo dài dịp Tết đến xuân về, phái nữ đã biết lịch sử hình thành của món phụ kiện truyền thống này chưa?

Mấn hay khăn đóng từ lâu đã là một phụ kiện quen thuộc được nhiều bạn nữ (và một số bạn nam) lựa chọn phối cùng khi diện áo dài đi trẩy hội du Xuân. Trái với những thiết kế có phần cầu kỳ, thậm chí khá nặng của các cô dâu trong ngày cưới, mấn hôm nay được cách tân, trở nên gọn gàng, nhẹ nhàng và thuận tiện cho việc sử dụng ở đời thường. Quen thuộc là thế, nhưng có lẽ mấy ai biết được, đằng sau chiếc mấn đội đầu truyền thống ấy là cả một lịch sử phát triển thú vị, trải dài theo những năm tháng đằng đẵng của dân tộc Việt.

Năm 1744, trong thời kỳ Trịnh, Nguyễn phân tranh, võ vương Nguyễn Phước Khoát ban lệnh toàn cõi Quảng Nam phải ăn mặc theo lối mới để tạo sự khác biệt với người miền ngoài. Do đó, tục vấn khăn đã trở thành một đặc trưng của những người sống tại khu vực Nam Trung Bộ. Đến năm 1830, khi các đạo luật ngặt nghèo của vua Nguyễn Thánh Tổ được ban hành thì khăn đóng mới trở nên phổ biến trên cả nước.

Phụ nữ vấn khăn khá đa dạng, phần mái vuốt hết ra sau hoặc chẻ ngôi giữa. Điểm chung có thể kể đến là họ rất coi trọng sự gọn gàng của phần mái, không bao giờ để lòa xòa.

Mấn cũng có nhiều loại, dành cho nhiều sự kiện khác nhau, như loại bên phải được gọi là mũ mấn, gồm một tấm vải rất dài và dày được quấn nhiều vòng quanh đầu, chỉ dành cho các ngày lễ trang trọng. Loại bên trái được gọi là rí, được sử dụng cho các ngày bình thường. Tùy theo lứa tuổi, giới tính, chức vị mà màu sắc của mấn hay rí của người đội cũng khác nhau. Đặc biệt, màu vàng là màu của hoàng tộc, nếu không phải công chúa hay hoàng hậu mà sử dụng, bạn sẽ bị khép vào tội chết.

Ngoài ra, khăn rằn cũng là một biến thể của mũ mấn, được kết tinh giữa chiếc khăn vấn của người Việt cùng với khăn rằn của người Khmer. Nhưng khác với màu đỏ của người Khmer, khăn của người Việt có màu đen xen trắng. Khăn thường dài 1m2, rộng cỡ 40-50 cm, có thể dùng để cột đầu, cột ngay cổ…

Nếu khăn rằn là nét đặc trưng của người miền Nam thì khăn mỏ quạ lại là một chi tiết đặc biệt của người miền Bắc, được phổ biến từ những năm 1920 và có nhiều biến thể, cách quấn khác nhau theo từng vùng, miền đất nước.

Ngày nay, mấn đã trở thành một phụ kiện quen thuộc, được xuất hiện rất nhiều trên các sàn diễn thời trang.